Video Broadcast : #109

Ludu Newspaper and Publications

• Ludu (in Mandalay) is known for the publishing house and publications (e.g. newspaper)
  
• Its founders Ludu U Hla and Ludu Daw Ah Mar (Amar) are icons.
  They nurtured journalists, writers, cartoonists, …
  e.g. Ludu Sein Win, Paw Oo Thet, and Director Win Pe

• At one time, Ludu U Hla was not permitted to write / publish about politics.
  He compiled and published folk tales from the indigenous people.
  He would post his books to his long time friend U Tet Tut (Tibetan Scholar, Advisor to select UK museums, Cousin of Oway U Nyo Mya).
  
• Ludu Daw Ah Mar was one of the flag bearers in the 1936 RU Students’ Strike.

• The birthday centennial of Daw Ah Mar was celebrated in November 2015.
  
• Bagyee Myat Myo Myint (U Myo Myint, M73, Retired Deputy DG of Railways) honored her with a Pon Tu.
  
• U Myo Myint posted selected writings of “Ah May” (see below)
  
  ​အ​ေမ့​ေ႐ွးစကား
  လူထု​ေဒၚအမာ
  
  “သမီးမိန္​းက​ေလး”

အ​ေမပဲျဖစ္​ျဖစ္​၊ အ​ေမ့ဒီ​ေဆာင္​းပါးကို ဖတ္​​ေနသူပဲ
ျဖစ္​ျဖစ္​၊ အ​ေမတို႔လူျဖစ္​လာၾကတာ ဝါးထဲက သ​ေႏၶမွီး
ခဲ့တာလည္​းမဟုတ္​ဘူး၊ ပဒုမၼာၾကာပြင္​့ႀကီးထဲကထြက္​
လာတာလည္​းမဟုတ္​ဘူး။မိဘႏွစ္​ပါးက​ေမြးဖြား​ေပး
လိုက္​လို႔ လူရယ္​လို႔ျဖစ္​လာၿပီး လူ႔​ေလာကထဲ​ေရာက္​
လာၾကတာ။အဲဒီ​ေရာက္​လာတဲ့အ​ေမတို႔လူ႔​ေလာကဟာ
တစ္​​ေယာက္​တည္​း​ေနထိုင္​ႀကီးျပင္​းရတာမဟုတ္​ဘူး။
ပထမ မိဘ​ေဆြမ်ိဳးဆိုတဲ့အသိုက္​အဝန္​းထဲမွာႀကီးထြား
ရတယ္​။အဲဒီမိဘ​ေဆြမ်ိဳးဆိုတဲ့ အံုက​ေလး အဖြဲ႔က​ေလး
ကလည္​း လူ႔အသိုက္​အျမံဳႀကီးတစ္​ခုထဲက အစုအဖြဲ႔
က​ေလးတစ္​ခုသာျထစ္​တယ္​။

ဒီလူ႔အသိုက္​အျမံဳႀကီးဟာ လူရယ္​လို႔ ဒီ​ေနရာ
ဒီ​ေဒသမွာ စု​ေဝး​ေရာက္​႐ိွလာကတည္​းက စု​ေပါင္​း
​ေနထိုင္​လာၾကတာျဖစ္​​ေလ​ေတာ့ ႏွစ္​​ေတြ ​ေထာင္​နဲ႔ခ်ီ
ၿပီးၾကာခဲ့ၿပီ။ ဒီ တို႔လူ႔အသိုက္​အျမံဳကို တစ္​​ေန႔တျခား
တိုးတက္​​ေကာင္​းမြန္​​လာ​ေအာင္​ Social Responsibility
ဆိုတဲ့ လူမႈ​ေရးဝိုင္​းအံုတာဝန္​ယူၾကမႈ၊
Social Control ​ေခၚတဲ့ လူႏွင္​့လူခ်င္​း ဝိုင္​းဝန္​းထိန္​း
သိမ္​း​ေစာင္​့​ေ႐ွာက္​မႈ၊ Cultural Control ​ေခၚတဲ့
အစဥ္​အဆက္​က႐ိွခဲ့ၾကတဲ့ တို႔ယဥ္​​ေက်းမႈနဲ႔ ဝိုင္​းဝန္​း
ထိန္​းသိမ္​းမႈ​ေတြ ႐ိွၾကတယ္​။ဘာမွ ​ေပါက္​လႊတ္​ပဲစား
မလုပ္​ၾကရဘူး။လုပ္​မိရင္​ လုပ္​တဲ့သူကို ပထမ မိဘ
​ေမာင္​ဘြား ဦးႀကီး ဦး​ေလး မိႀကီး မိ​ေထြးတို႔က ဆံုးမ
ၾကတယ္​။မိဘလုပ္​သူက ကိုယ္​မျမင္​လို႔ ျမင္​တဲ့​ေဆြမ်ိဳး
က ဆံုးမရင္​ဘည္​း အဲဒီဆံုးမတာကို နား​ေထာင္​ဖို႔ ဝင္​
​ေျပာတယ္​။

အဲဒီလိုမွ မရျပန္​ရင္​ ရပ္​​ေဆြရပ္​မ်ိဳးကလည္​း
ဆံုးမတယ္​။ပဲ့ျပင္​တယ္​။မ​ေတာ္​တာလုပ္​​ေနရင္​
မ​ေတာ္​ဘူးလို႔​ေျပာၾကတယ္​။မိဘကိုလာတိုင္​ၾကားမယ္​။
အ​ေမတို႔ႀကီးျပင္​းခဲ့ၾကတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္​းက ဒီလို
အဖြဲ႔အစည္​းမ်ိဳးပါ။ထိန္​းထိန္​းသိမ္​းသိမ္​း ကြပ္​ကြပ္​ကဲကဲ
နဲ႔ႀကီးျပင္​းရတာ​ေလ။

ၿပီး​ေတာ့ သမီးမိန္​းက​ေလး​ေမြးလာရင္​ အ႐ြယ္​
​ေရာက္​ခါနီးတာနဲ႔ တစ္​ၿပိဳင္​တည္​း အ​ေမလုပ္​သူက
တကယ္​လို႔ အ​ေမမ႐ိွရင္​ မိႀကီး မိ​ေထြးက၊အ​ေဒၚ
ႀကီး​ေတာ္​က သြန္​သင္​တယ္​။ဆံုးမတယ္​။မိန္​းက​ေလး
ဆိုတာ ဘယ္​လိုဝတ္​စားရတယ္​။ဘယ္​လို​ေနရထိုင္​ရ
တယ္​။ဘယ္​လိုသြားရလာရတယ္​။ဘယ္​လိုထိန္​းရသိမ္​း
ရတယ္​။သူတစ္​စိမ္​းနဲ႔ ဘယ္​လိုဆက္​ဆံရတယ္​၊မိဘ​ေမာင္​
ဘြားစကားကို ဘယ္​လိုနား​ေထာင္​ရတယ္​ဆိုတာမ်ိဳး​ေတြ
​ေန႔ တတိုးတိုး ညတတိုးတိုး သြန္​သင္​ဆံုးမတယ္​။အ႐ြယ္​
​ေရာက္​လာရင္​ အပ်ိဳဘဝကို ဘယ္​လိုထိန္​းသိမ္​းကာကြယ္​
ရမယ္​ဆိုတာကို အ​ေရးအႀကီးဆံုးထားၿပီးသြန္​သင္​တယ္​။
အဂၤလန္​က ​ေက်ာင္​းသူႏွစ္​ဦး မၾကာလွ​ေသးခင္​က
ျမန္​မာျပည္​ကိုလာၿပီး အပ်ိဳႀကီးဆိုတဲ့ လူ႔ဘဝတစ္​ခုကို
သု​ေတသနစာတမ္​းတစ္​ခုနဲ႔ မယ္​သီလ ​ေခၚတဲ့သီလ႐ွင္​
မ်ားအ​ေၾကာင္​းကို သု​ေတသနစာတမ္​းတစ္​ခု၊စာတမ္​း
ႏွစ္​​ေစာင္​ လာၿပီးျပဳစုသြားၾကတယ္​။

ပြင္​့ပြင္​့လင္​းလင္​း​ေျပာရရင္​ အပ်ိဳစင္​ အပ်ိဳစစ္​
ဆိုတာ အ​ေမတို႔လူ႔အ​ေဆာက္​အအံုမွာသာ႐ိွတာ။
သူတို႔ဆီမွာမ႐ိွဘူး။ဒါ​ေၾကာင္​့ ဒီကိုလာၿပီး သု​ေတသန
လုပ္​ရတာ။

အ​ေမတို႔လူ႔အ​ေဆာက္​အအံုမွာ မိန္​းက​ေလးဟာ
အခ်ိန္​တိုင္​လို႔ အ႐ြယ္​​ေရာက္​ရင္​ လြတ္​လပ္​ၿပီး ကိုယ္​ႏွင္​့
သင္​့​ေတာ္​သူတစ္​ဦးနဲ႔ အိမ္​​ေထာင္​ျပဳၾကတာ မ်ားပါတယ္​။
အပ်ိဳႀကီးလုပ္​သူကနည္​းတယ္​။ကိုယ္​့အိမ္​​​ေထာင္​ဘက္​
ဟာ လူႀကီးမိဘ​ေ႐ြးခ်ယ္​တာ၊သ​ေဘာကိုက္​ညီတာ၊
ကိုယ္​့ဖာသာကိုယ္​​ေ႐ြးခ်ယ္​တာ တစ္​ခုခု​ေပါ့။ဒါဓမၼတာ
လုပ္​႐ိုးလုပ္​စဥ္​ပဲ။အဲဒီစည္​းကမ္​းကို မ​ေဖာက္​ဖ်က္​ရဘူး။
ဆိုလိုတာက မလြတ္​လပ္​တဲ့သူနဲ႔ အိမ္​​ေထာင္​မဖက္​ရဘူး။
ဒါဟာ လူတိုင္​း ​ေစာင္​့စည္​းရတဲ့ လူ႔ဝတၱရား။ၿပီး​ေတာ့
အိမ္​​ေထာင္​သည္​ဘဝ မ​ေရာက္​မခ်င္​း လူခ်င္​းရင္​းႏွီးခြင္​့
မျပဳရဘူး။ဒါဟာ အမ်ိဳး​ေကာင္​းသားသမီးတိုင္​းရဲ႕ က်င္​့
ဝတ္​ပဲ။ဒါကိုတို႔ျမန္​မာအမ်ိဳးသမီး​ေတြက သိပ္​ကိုအ​ေလး
အနက္​ထားပါတယ္​။ဘယ္​အထိလဲဆိုရင္​ မိန္​းမတို႔ဣ​ေျႏၵ
​ေ႐ႊ​ေပးလို႔မရတဲ့။”တို႔ကအ႐ွက္​နဲ႔လူလုပ္​တာ​ေဟ့၊အသက္​
နဲ႔လူလုပ္​တာမဟုတ္​ဘူး”ထိ​ေအာင္​​ေၾကညာတတ္​ၾက
တယ္​။ၿပီး​ေတာ့ မိန္​းက​ေလးရဲ႕ ကာယိ​ေျႏၵကို ​ေစာင္​့စည္​း
မႈဟာ တစ္​ဘက္​တည္​း တစ္​လမ္​းသြားမဟုတ္​ဘူး။ႏွစ္​ဦး
ႏွစ္​ဘက္​က ​ေစာင္​့ထိန္​းၾကရတဲ့ကိစၥလို႔လည္​းသတ္​မွတ္​
တာပါ။​ေယာက္​်ား​ေလး​ေတြမွာပါ တာဝန္​႐ိွပါတယ္​။
“ႏွစ္​မခ်င္​းစာပါ”ဆိုတာ ​ေယာက္​်ား​ေလးဘက္​ကို ထိန္​း
ကြပ္​ထားတဲ့ စကားပါ။

အ​ေမတို႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္​းရဲ႕ ဒီအစဥ္​အလာဟာ
ႏွစ္​​ေတြ​ေထာင္​နဲ႔ခ်ီၿပီးၾကာခဲ့ၿပီမို႔ ​ေတာ္​​ေတာ္​ႀကီးခိုင္​ျမဲ
လာခဲ့ပါတယ္​။အ​ေနာက္​ႏိုင္​ငံက ႐ုပ္​႐ွင္​​ေတြ၊ဗီြဒီယို​ေတြ
က ယဥ္​ပါး​ေအာင္​ ဘယ္​လိုျပသ​ေန​ေပမယ္​့ ျမန္​မာ့အမ်ိဳး
သမီး​ေလး​ေတြဟာ ျမန္​မာ့စံခ်ိန္​နဲ႔အညီ ဣ​ေျႏၵကို​ေစာင္​့
စည္​းခဲ့ၾကတယ္​။ႏို့​ေပမယ္​့ အခုတ​ေလာမွာ​ေတာ့ မိန္​းက
​ေလးအခ်ိဳ႕ခါး​ေပၚမွာ ထဘီကြၽတ္​ၿပီး ​ေဘာင္​းဘီဝတ္​ၾက
စကတ္​ဝတ္​ၾက ျဖစ္​လာၿပီး​ေတာ့ ကာယိ​ေျႏၵ ထိန္​းသိမ္​း
မႈကလည္​း ​ေတာ္​​ေတာ္​​ေလ်ာ့နည္​းလာတာကို စိတ္​မခ်မ္​း
​ေျမ့ဖြယ္​ရာျမင္​လာရတယ္​။
အ​ေမမနက္​လမ္​း​ေလ်ွာက္​တဲ့အခါ ………………..

အ​ေမမာရဲ႕​ေဆာင္​းပါးတစ္​ပိုင္​းတစ္​စကိုကူးယူ
တင္​ျပျခင္​းပါ။
ဆင္​ျခင္​ႏိုင္​ၾကပါ​ေစ…

Note : Due to the variations in the Myanmar Fonts, some words may not be rendered correctly.

Ludu Cigarette

• One of the leading brands in the early days (before the Nationalization).
  Gold Flake was another leading brand.
  
• Operated by Ludu U Cho and siblings.
  
• A specified number of empty cigarette packs could be redeemed for a lottery ticket (Aung Bar Lay Htee).
  The lottery winners were offered gifts.
  e.g. the One Lakh prize winner was offered an additional One Lakh.
  
• The Ludu Band, which comprised mainly of family members, entertained at Festivals and Gatherings.

Miscellaneous

• Ludu Aung Than
  Play
  Movie

• Role of Ludu in Governance